Wymiana oleju w silnikach z DPF – jak uniknąć kosztownych błędów?

Filtry cząstek stałych (DPF) to integralna część nowoczesnych silników diesla, które mają na celu ograniczenie emisji szkodliwych substancji do atmosfery. Jednak obecność DPF-u niesie ze sobą szereg wymagań dotyczących eksploatacji pojazdu, z których jednym z najważniejszych jest regularna i prawidłowa wymiana oleju silnikowego. Niedopilnowanie tej kwestii może skutkować nie tylko obniżeniem żywotności silnika, ale i uszkodzeniem samego filtra DPF – a to z kolei oznacza poważne wydatki.

Dlaczego regularna wymiana oleju jest kluczowa dla aut z DPF

W pojazdach wyposażonych w filtr cząstek stałych (DPF), olej silnikowy pełni nie tylko tradycyjną funkcję smarującą. Wysoka temperatura spalania i intensywna praca systemu oczyszczania spalin sprawiają, że olej narażony jest na znacznie szybszą degradację. Kluczowe jest zrozumienie, że nieodpowiednio dobrany lub zbyt długo eksploatowany olej może przyczynić się do przyspieszonego zapychania filtra DPF.

Jednym z głównych problemów jest popiół siarczanowy, czyli substancje nieulegające spaleniu, które powstają w wyniku pracy silnika i osadzają się w filtrze. Wysokiej jakości oleje o niskiej zawartości SAPS (popiołów siarczanowych, fosforu i siarki) są niezbędne, aby ograniczyć ten proces. W przeciwnym razie cząstki te, zamiast spalać się w trakcie regeneracji filtra, będą się gromadzić i prowadzić do nieodwracalnego zatkania DPF-u.

Dodatkowo, olej zużyty traci swoje właściwości smarne oraz zdolność do odprowadzania ciepła. Przy nowoczesnych, precyzyjnych jednostkach napędowych z DPF, każda zmiana w lepkości lub składzie chemicznym oleju ma bezpośredni wpływ na stan turbosprężarki, wtryskiwaczy i układu recyrkulacji spalin (EGR). Dlatego interwał wymiany oleju w autach z DPF powinien być znacznie krótszy, niż wskazuje na to uniwersalna instrukcja obsługi. W wielu przypadkach zaleca się interwał nie dłuższy niż 10–15 tys. km, nawet jeśli producent deklaruje 30 tys. km.

Jakie parametry oleju są najważniejsze w kontekście silnika z filtrem DPF

Wybór oleju do auta z DPF nie może być przypadkowy – powinien być oparty nie tylko na lepkości, ale przede wszystkim na jego składzie i zgodności ze specyfikacją producenta pojazdu. Szczególnie istotne są następujące parametry:

• Specyfikacja low SAPS – olej musi zawierać zredukowaną ilość popiołów siarczanowych, fosforu i siarki, co ogranicza ryzyko zapchania DPF-u.

• Normy ACEA i API – należy stosować oleje spełniające normy takie jak ACEA C1, C2, C3 lub C4 – w zależności od wymagań producenta. Te klasyfikacje są stworzone specjalnie dla aut z systemami oczyszczania spalin.

• Zgodność z normami producenta – np. VW 507.00, MB 229.51, BMW LL-04 – które precyzują wymagania dla konkretnych jednostek napędowych.

• Stabilność termiczna – olej musi być odporny na wysokie temperatury bez utraty właściwości, co jest szczególnie ważne przy częstych regeneracjach filtra DPF.

• Odporność na utlenianie i tworzenie osadów – wysokiej klasy olej powinien zawierać dodatki zapobiegające tworzeniu się nagaru i osadów, które mogą blokować układ smarowania lub wpływać na pracę czujników spalin.

Nie bez znaczenia jest również zastosowanie syntetycznych baz olejowych, które charakteryzują się większą odpornością chemiczną i mechaniczną. Wybierając olej, nie warto kierować się wyłącznie ceną – w kontekście kosztów ewentualnej wymiany filtra DPF lub regeneracji silnika, oszczędność na poziomie kilkudziesięciu złotych może być iluzoryczna.

Najczęstsze błędy popełniane podczas wymiany oleju w autach z DPF

W przypadku pojazdów wyposażonych w filtr cząstek stałych (DPF), pozornie prosta czynność, jaką jest wymiana oleju, może pociągnąć za sobą poważne konsekwencje, jeśli zostanie wykonana niewłaściwie. Wbrew pozorom, nawet profesjonalne warsztaty mechaniczne popełniają błędy, które z perspektywy użytkownika mogą skutkować kosztownymi awariami. Oto najczęściej spotykane uchybienia:

• Stosowanie nieodpowiedniego oleju – wielu mechaników kieruje się jedynie lepkością oleju (np. 5W30), pomijając fakt, że nie każdy olej o tej samej lepkości posiada właściwości low SAPS. Brak zgodności z normą producenta oznacza zwiększoną emisję popiołów, które gromadzą się w filtrze DPF i prowadzą do jego zatkania.

• Zbyt długie interwały między wymianami – stosowanie się do maksymalnych okresów wymiany (np. 30 tys. km) zalecanych przez producenta może być ryzykowne, zwłaszcza w warunkach miejskich. Krótkie trasy, częste rozruchy i niskie prędkości znacząco przyspieszają zużycie oleju.

• Niedokładne opróżnienie miski olejowej – pozostałości starego oleju zmieszane z nowym mogą pogorszyć jego parametry i zmniejszyć skuteczność działania dodatków uszlachetniających.

• Nieprzemyślana regeneracja DPF-u bez uprzedniej wymiany oleju – po intensywnej regeneracji filtra DPF, zwłaszcza w trybie serwisowym, poziom oleju może wzrosnąć na skutek przedostania się niespalonego paliwa do miski olejowej. W takim przypadku jego wymiana jest koniecznością, a jej pominięcie może zagrażać całemu silnikowi.

• Zaniechanie wymiany filtra oleju – to, co może wydawać się oszczędnością, w rzeczywistości może prowadzić do cyrkulacji zanieczyszczonego oleju w układzie, co zwiększa zużycie elementów współpracujących i może wpłynąć na nieprawidłowy odczyt parametrów pracy jednostki napędowej.

Z pozoru banalne decyzje lub niedopatrzenia mogą znacząco skrócić żywotność zarówno filtra DPF, jak i samego silnika. Dlatego też wymiana oleju powinna być traktowana jako jeden z kluczowych elementów eksploatacyjnych, a nie jako rutynowa czynność bez znaczenia.

Rekomendacje producentów i realia serwisowe – na co uważać?

Producenci pojazdów, świadomi coraz bardziej restrykcyjnych norm emisji spalin, opracowują precyzyjne wytyczne dotyczące eksploatacji silników z filtrem DPF. Jednak między rekomendacjami zawartymi w dokumentacji technicznej a realiami codziennej jazdy często istnieje przepaść. Właściciele pojazdów oraz serwisy muszą nauczyć się interpretować te zalecenia w kontekście rzeczywistego użytkowania pojazdu.

W instrukcjach obsługi coraz częściej pojawiają się zapisy typu „longlife oil” lub „do 30 tys. km między wymianami”, które mogą wprowadzać w błąd. Należy rozumieć, że tego typu interwały są możliwe do osiągnięcia jedynie w warunkach idealnych – regularna jazda w trasie, stabilne obciążenie silnika, niewielkie różnice temperatur. Tymczasem jazda miejska, częste gaszenie i uruchamianie silnika, długie postoje na jałowym biegu oraz jazda na krótkich dystansach powodują, że olej traci swoje właściwości znacznie szybciej.

W praktyce warto:

• skrócić interwały wymiany oleju do 10–15 tys. km w autach z DPF;

• stosować wyłącznie oleje z aktualnymi aprobatami producenta silnika;

• regularnie monitorować poziom oleju, zwłaszcza po regeneracjach filtra DPF;

• korzystać z warsztatów, które rozumieją specyfikę nowoczesnych jednostek napędowych, a nie tylko „leją olej, który jest pod ręką”.

Warto także pamiętać, że niektóre pojazdy mają zaprogramowany system informujący o jakości oleju, który na podstawie algorytmu wylicza moment jego wymiany. Nie jest to jednak narzędzie nieomylne – algorytmy nie zawsze biorą pod uwagę ekstremalne warunki użytkowania i mogą znacząco przeszacować realne możliwości oleju.

Artykuł powstał przy współpracy z Mba Car Service. Więcej informacji: mechanik Poznań.